وزن کلید
چند نوع کلید روی کیبورد وجود داره که بعضی از اونها لمس سبک تر و بعضی دیگه لمس سنگین تری دارن.
وزن کلید هیچ ارتباطی با دینامیک مکانیزم کلید که در بخش قبل در موردش بحث شد، نداره. هر کلیدی صرف نظر از اینکه در کدوم یک از دسته های وزنی زیر قرار می گیره، میتونه به سرعت حساس باشه:
- ✓ (کاملاً) وزن دار: یک کلید وزن دار یا کاملاً وزن دار، از حجم اکشن کلید پیانو تبعیت می کنه. هم کلیدهای آکوستیک پیانو و هم کلیدهای پیانوی دیجیتال پیشرفته از چوب با روکش ساخته شدند. کلیدها دارای وزن مشخصی هستن، بنابراین انگشت شما انرژی بیشتری برای حرکت دادنشون اعمال می کنه. این مقاومت زمانی که می‌خواهید به صورت دینامیک بنوازید، فیدبک بیشتری به شما میده و این مساله امکان کنترل دقیق‌تر دینامیک نرم رو فراهم میکنه. (این کنترل به این دلیله که پیانیست های حرفه ای کلیدهای وزن دار رو ترجیح میدن). لبه جلویی کلید کمی بیرون زده هستش و روی سطح جلویی محصور شده.
- ✓ نیمه وزن دار: کلیدهای نیمه وزن دار یک حد وسط بین مکانیزم های کلید وزن دار و غیر وزن دار برای اکشن های سینتی سایزر ایجاد می کنن. بعضی از کمپانی ها مقداری وزن به کلید سینتی سایزر غیر وزن دار یا کلید پلاستیکی پیانوی شکل (معمولاً با چسباندن یک میله فلزی به قسمت زیرین کلید) اضافه می‌کنن تا حجم اون رو افزایش بدن و در زمان لمس کمی محکم تر به نظر برسن. این کلید معمولا یک فنر در مکانیزم برای ایجاد مقاومت در برابر لمس شما هستش.
- ✓ بدون وزن: کلیدهای غیر وزن دار یا اکشن سینتی سایزر سبک ترین و ساده ترین اکشن هستن. اینها اغلب مقداری فنر در مکانیزم دارن تا کمی مقاومت، در حدی که از احساس سستی و غیرقابل کنترل بودن جلوگیری کنه، به اونها اضافه کنه. کلیدهای پلاستیکی ساده‌تر که در ارگ های ترکیبی و سینتی سایزرها استفاده میشه، حجم یا مقاومت کمی در برابر اونها دارن، در نتیجه میشه اونها رو خیلی راحت و اغلب سریعتر بنوازید. این کلید کاملا از پلاستیک ساخته شده و بیشتر شبیه یک تخته غواصیه که لبه جلویی نداره. نوازندگان غیر پیانو برای نواختن صداهای ارگ، کلاو و سینتی سایزر کلیدهای غیر وزن دار رو ترجیح میدن، که برای بازتولید دینامیک وسیع لازم نیست.
توجه به پلی فونی
بعد از اینکه شروع به بررسی کیبوردهای الکترونیکی کردید، باید پلی فونی رو یاد بگیرید و در نظر بگیرید. پلی فونی به معنای “صداهای زیاد” هستش و در موسیقی یعنی نواختن همزمان چند آهنگ یا بخش. در یک ساز، این به معنی امکان نواختن بیش از یک نت به طور همزمانه. یک ترومپت، یک فلوت، یک ساکسیفون و حتی صدای انسان میتونه فقط یک نت رو در هر بار به صدا دربیاره، بنابراین مونوفونیک هستن.
گیتار شش سیم داره، بنابراین اون رو پلی فونیک شش نت در نظر می گیرن. باس آکوستیک چهار سیم داره، بنابراین چند پلی فونی چهار نت هستش. کیبوردهای آکوستیک و الکترومکانیکی به تعداد کلیدهاشون، صدا دارن. بنابراین پیانو، 88 نت پلی فونیک محسوب میشه!
با این وجود، این مساله نسبت یک به یک کلید به پلی فونی در مورد کیبوردهای الکترونیکی صادق نیست، چون کلید مستقیما به مکانیزم تولید صدا (به عنوان مثال، یک سیم) متصل نیست. در حالیکه، داخل کیبورد یک تراشه یا مدار صدا رو تولید میکنه و قدرت اون وسایل الکترونیکی تعیین میکنه چند نت می‌تونید بنوازید.
در کیبوردها، بعضی از سینتی سایزرهای آنالوگ، مونوفونیک هستن، چون در ابتدا، ساخت یک سینتی سایزر پلی فونیک خیلی گران بود. با ظهور فن آوری دیجیتال، کیبوردهای الکترونیکی امروزی عموما تعداد پلی فونیک زیادی دارن. در کیبوردها 32، 64، 100، 128 و حداکثر 256 صدا یا نت های پلی فونیک وجود داره. با این وجود، عوامل مختلفی می تونن به سرعت مقدار پلی فونیک واقعی رو کاهش بدن و شامل این موارد هستن:
- ✓ نواختن صدای یک پیانو برای یک جفت میزان با پایین پدال دمپر (یا نگهدارنده)، از نت های زیادی در مدت زمان کوتاه استفاده میکنه.
- ✓ بعضی از سازها برای تولید صدای استریو از دو صدا استفاده می کنن، بنابراین در زمان نواختن یکی از اونها، پلی فونیک رو نصف می کنید. همین موضوع در زمان نواختن صدای لایه ای (دو صدای همزمان مثل پیانو و سازهای زهی) صدق می کنه. حداقل، شما از دو صدا برای هر نت نواخته شده استفاده می کنید و این تعداد بسته به نحوه طراحی صداها میتونه دو یا چهار برابر بشه.
- ✓ اگر کیبورد شما در حال نواختن ریتم درام هستش یا الگوهای همنوازی خودکار تولید می کنه، اونها هم برای به صدا درآمدن به نت های پلی فونیک نیاز دارن.
وقتی دیگه پلی فونیک نداشته باشید چه اتفاقی میفته؟ طراحان کیبورد الکترونیکی بسیار باهوش هستن. کاری که اونها معمولاً انجام میدن، “ربایش” یا متوقف کردن قدیمی ترین نت ماندگار هستش. بنابراین در حالیکه که به نواختن پیانو با پدال ثابت ادامه میدید، اولین نت های نواخته شده شما یک به یک شروع به خاموش شدن می کنن تا زمانی که پدال رو رها و دوباره شروع کنید. بنابراین، همیشه آخرین نت‌ها رو در حین نواختن می‌شنوید و تنها نت‌هایی که در حال محو شدن هستند، ربوده میشن. اگر برای نواختن یک صدای تک لایه یا پیچیده به صداهای زیادی نیاز باشه، این ربایش صداها سریعتر اتفاق میفته و بیشتر قابل توجهه.
بنابراین وقتی در حال بررسی یک کیبورد هستید، خوندن مشخصات ممکنه کافی نباشه. بله، پلی فونیک بیشتر همیشه بهتره، اما باید این رو بفهمید که طبق فیچرهایی که قصد دارید به طور منظم استفاده کنید، چیزی که کیبورد ارائه میده برای شما کافیه یا نه. سعی کنید آهنگ های مورد علاقتون رو بنوازید، به سراغ صداهای لایه ای برید، یا هر ریتم یا همنوازی ارائه شده رو روشن کنید. در حین نواختن برای شنیدن هرگونه ربایش قابل توجه نت ها، گوش بدید. به یاد داشته باشید که این افکت در نوازندگی انفرادی و اکسپوز بیشتر به چشم می خوره. اگه در یک گروه نوازنده هستید، ممکنه اونقدرها متوجهش نشید، و این چیز خوبیه.
مقداد علی بخشی هستم. موسیقی دان، برنامه نویس، متخصص هوش مصنوعی، علم داده، متخصص بلاکچین و توسعه دهنده ربات های هوشمند.
دانش آموخته مقطع ارشد و دکتری دانشکده فنی دانشگاه تهران هستم. با سابقه تدریس درس برنامه نویسی در دانشگاه (پردیس بین الملل کیش دانشگاه تهران)