فصل 5 راحت شدن با کیبورد
در این مطلب این موارد رو می خونیم:
- اسم گذاری آبنوس و عاج
- هدایت کلیدها با استفاده از کلید یاب بلیک (Blake’s E-Z Key Finder)
- رسیدن به بهترین حالت و راحتی کامل در کیبورد
- قرار دادن پدال ها در فلز
شما به همه کلیدهای کیبوردتون خیره شدید، سعی می کنید همه چیز رو بفهمید و تعجب می کنید که چرا فقط یک جفت سِنج نخریدید و بیخیال این کیبورد نشدید. این ساز به نظر بسیار ترسناک میاد، اما در واقع به سادگی آب خوردن می تونید باهاش نوزاندگی کنید.
این فصل به شما کمک می کنه که با همه ویژگی های ظریف کیبوردتون مثل کلیدها و پدال ها آشنا بشید. همچنین در مورد تجهیزاتی مثل صندلی، نیمکت و پایه که به شما در رسیدن به وضعیت مناسب نوازندگی پیانو کمک می‌کنه، توصیه هایی ارائه می کنه و توضیح میده که هر وضعیتی چطور به نظر می‌رسه. همچنین در اینجا اولین بار با نت ها و اسامی نت ها آشنا می شید و یاد می گیرید هر کلیدها چه نتی رو می نوازه. در مطالب بعدی چیزهای بیشتری در مورد این ساز بهتون می گیم. و البته توصیه اینه که دل رو به دریا بزنید و اصول اولیه روش اجرای نت های کیبورد رو یاد بگیرید.
کلید یاب بلیک (Blake’s E-Z Key Finder)
اولین چیزی که تو کیبورد متوجه میشید استفاده نه چندان از رنگ در کیبورد و استفاده از کلیدهای سیاه و سفید هستش که از چپ به راست چیده شدن. همونطور که در شکل 5-1 می بینید، سیاه ها بلندتر ساخته شدن و نسبت به سفیدها دورتر قرار گرفتن (اگه ترتیب کلیدهای سیاه و سفید معکوس باشن، یا در حال نواختن یک کیبورد قدیمی هستید یا کمپانی سازنده اون رو خراب کرده و باید تخفیف زیادی از اونها بگیرید. بهتون تبریک می گیم!).
هر کلید روی کیبورد نشان دهنده یک نت موسیقی خاصه. این نت ها از یک سیستم اسم گذاری بسیار ساده استفاده می کنن – یعنی هفت حرف اول الفبا،A-B-C-D-E-F-G . اسم کلیدها با اسم نت های موسیقی مطابقت داره (در مطالب Hینده به جزئیات بسیار بیشتری در این مورد می پردازیم). در حال حاضر، فقط به یاد داشته باشید که یک کلید G یک نت G رو می نوازه، یک کلید A یک نت A و الی آخر.
اما اگه کیبورد 88 کلید داره و فقط هفت حرف الفبا برای اسم گذاری اونها هست، چطور 81 کلید دیگه رو اسم گذاری کنیم؟ برای تمام 88 کلید، مجموعه اصلی از اسم این هفت حرف بارها و بارها، در اکتاوها، که گروه های هشت تایی هستن، تکرار میشن.
وقتی که دنباله هفت کلید سفید رو از A تا G اسم می برید، نت بعدی (هشتم) با شروع دوباره سری A هستش. شما می تونید هفت اکتاو از پایین ترین A تا بالاترین A رو روی یک پیانوی 88 کلیدی بشمارید.
بخش های زیر به شما نشون میدن که چطور از تکنیک کلید یاب بلیک برای مکان یابی نت های مختلف روی کیبورد استفاده کنید. این یک راه فراموش نشدنی برای پیدا کردن هر کلید روی صفحه هستش.
کلیدهای سفید
برای راحت کردن کارها، اسم هفت نت (A-B-C-D-E-F-G) روی کلیدهای سفید نوشته شدن. کلیدهای سیاه اسم هایی دارن که در بخش بعدی توضیح داده شده، اما در حال حاضر می تونید از کلیدهای سیاه به عنوان نشانه ای برای پیدا کردن کلیدهای سفید درست استفاده کنید . . . حتی در تاریکی! کلیدهای سیاه برجسته به شما کمک می کنن که هر کلید سفید رو سریع و دقیق پیدا کنید.
کلیدهای سیاه همیشه در گروه های تکرار شونده دو و سه تایی هستن. شما هرگز دو مجموعه از دو کلید سیاه یا دو مجموعه از سه کلید سیاه پشت سر هم رو نخواهید دید. این تمایز دو و سه تایی مهمه و کار پیدا کردن کلیدهای سفید رو آسون تر می کنه.
از تخیلتون استفاده کنید و هر مجموعه ای از دو کلید سیاه رو به عنوان یک جفت چاپستیک (چوب هایی که چینی ها برای غذا خوردن استفاده می کنن) در نظر بگیرید. هر مجموعه ای از سه کلید مشکی رو مثل قلاب های یک چنگال تصور کنید. (نگاهی به شکل 5-2 بندازید.) “چاپستیک ها” (Chopsticks) با حرف C و “چنگال” (fork) با حرف F شروع میشه. این دستگاه به خاطر سپاری مفید، اساس تکنیک کلید یاب بلیک برای پیدا کردن کلیدهای سفید روی کیبوردرو تشکیل میده. نکات اصلی اون هم به شرح زیره:
✓ در سمت چپ چاپستیک ها (دو کلید سیاه) نت C قرار داره.
✓ در سمت چپ چنگال (سه کلید سیاه) نت F قرار داره.
در حالی که به کیبوردتون نگاه می کنید سعی کنید کاملا یادش بگیرید و فراموشش نکنید. اما در مورد بقیه کلیدهای سفید چه سوالی دارید؟ شما الفبا رو نسبتا خوب بلدید، اینطور نیست؟ دوباره به حروف الفبا نگاه کنید: A-B-C-D-E-F-G.
توجه کنید که چه حروفی اطراف C و چه حروفی اطراف F رو احاطه کردن. همان منطق پیشرفته برای کلیدهای سفید اطراف C و F اعمال میشه. با حرکت از C به سمت بالا، نت های D، E، F، G رو دارید. وقتی به G رسیدید، اون رو به شکل Go ببینید که انگار به شما میگه “به ابتدای الفبا برگرد”. هر چند بار که Chopsticks و fork رو می بینید، الگوی الفبا بارها و بارها روی کیبورد تکرار میشه.
برای تمرین پیدا کردن نت ها، هر C و Fرو از پایین به بالا روی کیبورد بنوازید. بعد D و Gرو پیدا کنید. خودتون رو با نواختن تمام کلیدهای سفید دیگه در زمان خوندن اسم کلیدها تست کنید. با کمک کلید یاب E-Zهیچ وقت اسم کلید رو فراموش نخواهید کرد.
حالا که اسم کلیدهای سفید رو می دونید، می تونید نوازندگی کنید:
✓ 9 نت اول آهنگ “Over the River and Through the Woods” (بر فراز رودخانه و در میان جنگل): D, D, D, D, B, C, D, D, D
✓ 6 نت اول آهنگ “It’s Raining, It’s Pouring” (باران می‌بارد، می‌بارد): E, D, C, D, E, F, G
✓ 7 نت اول آهنگ “The First Noel” (نخستین جشن سال نو): E, D, C, D, E, F, G
✓ 11 نت اول تم Ravel’s Boléro (بولرو راول): C, B, C, D, C, B, A, C, C, A, C
کلیدهای سیاه – دیز (Sharp) و بمل (Flat)
اولA، بعد B و بعد کلید سیاه بین A و Bرو فشار بدید. متوجه خواهید شد که مثل یک نت موسیقی متفاوت به نظر می رسه. شما درست حدس زدید: کلیدهای سیاه نشان دهنده نت های موسیقی متفاوت از کلیدهای سفید هستن. با این حال، از اونجایی که هیچ حرف الفبایی بین حروف A و B قرار نمی گیره، کلید سیاه بین این دو رو نمیشه یک اسم الفبای منطقی گذاشت.
کلیدهای سیاه به اسم نزدیکترین کلید سفید اسم گذاری میشن، اما یکی از پسوندهای زیر به اونها اضافه شده:
✓ دیز (Sharp) برای یک کلید سیاه در سمت راست (یا بالاتر از) یک کلید سفید استفاده میشه.
✓ بمل (Flat) برای یک کلید سیاه در سمت چپ (یا پایین تر از) یک کلید سفید استفاده میشه.
در اینجا یک استعاره آشپزی دیگه وجود داره که به شما کمک می کنه این پسوندها رو به خاطر بسپارید. در محیط موزیکال خیالی شما، یک کلید سفید نشان دهنده یک بشقاب هستش. حالا این موارد رو تصور کنید:
✓ یک چاقو که تیزه و در سمت راست بشقاب قرار داره.
✓ یک دستمال که صافه و در سمت چپ بشقاب قرار داره. این رو امتحان کنید: بشقابD (کلید) رو پیدا کنید. در سمت راست یک چاقوی تیز، یعنی D دیز هستش. در سمت چپ یک دستمال صاف، یعنی D بمل قرار داره. به حد کافی ساده هست؟ فقط کافیه چاپستیک و چنگال، چاقو و دستمال سفره رو به خاطر بسپارید تا هرگز اسم کلیدها رو فراموش نکنید.
از اونجا که هر کدوم از کلیدهای سیاه بین دو کلید سفید قرار داره، هر کلید سیاه بسته به کلید سفیدی که به اون نزدیک میشید، دو تا اسم داره. به عنوان مثال، کلید سیاه سمت راست C، C دیز هستش، علاوه بر اون D بمل هم هست. شخصیت دوگانه هر کلید سیاه (نت) در ابتدا عجیب به نظر می رسه، ولی بعد از دیدن هر کلید از دو جنبه متفاوت، اونقدرها هم ناخوشایند و بد نیست.
احتمالاً قبلاً متوجه شدید که هیچ کلید سیاهی بین B و C یا E و F وجود نداره. قبل از اینکه از فروشنده محلی کیبوردتون به دلیل کلاهبرداری درخواست کنید پولتونو کامل پس بده، باید بدونید که این یک اشکال و اشتباه نیست. از نظر تئوری، C هم B دیزه و به همین ترتیب، E هم F بمله. اما این یک تئوری موسیقی بسیار بسیار بی فایده هستش. کافیه بگیم که هیچ نتی بین B و C یا E و F وجود نداره. نترسید، شما فعلا بدون اینکه دلیل این رو بدونید کماکان زنده خواهید ماند.
یک تصویر ذهنی واضح از گروه بندی های اکتاو روی کیبورد ایجاد کنید و بعد تصویر ذهنیتون رو با شکل 5-3 مقایسه کنید. این گروه بندی ها به شما کمک می کنه تا با 88 کلید کیبورد پیش برید.
حالا که اسم کلیدهای سفید و سیاه رو می دونید، می توانید آهنگ های زیر رو بنوازید:
✓ موسیقی متن فیلم آرواره ها: D sharp, E, D sharp, E, D sharp, E رو تا زمانی که کسی شاکی بشه تا می تونید تکرار کنید.
✓چهار نت اول سمفونی پنجم بتهوون: G, G, G, E flat
✓ آهنگ “Shave and a Haircut, Five Cents” (تراشیدن و کوتاه کردن مو، پنج سنت): G, D, D, E, D, F sharp, G
مقداد علی بخشی هستم. موسیقی دان، برنامه نویس، متخصص هوش مصنوعی، علم داده، متخصص بلاکچین و توسعه دهنده ربات های هوشمند.
دانش آموخته مقطع ارشد و دکتری دانشکده فنی دانشگاه تهران هستم. با سابقه تدریس درس برنامه نویسی در دانشگاه (پردیس بین الملل کیش دانشگاه تهران)