یکی از مشکلات ساز سنتور همواره کوکِ این ساز به طور دقیق و مراقبت از خالی نکردن آن و تغییر کوک برای اجرا در دستگاه های دیگر بوده است. تعداد زیادِ سیمها تا مدتها اغلب مانع پرداختن به مسئله ی کوک هم از طرف معلم و هم از طرف شاگرد می شود و بیشتر باعث عدم تمایل هنرجویان به کوک این ساز می شود (نا گفته نماند که تا حدی نیز محق هستند)
معمولا معلمین طبق صلاح دید به طور متوسط ماهی یک مرتبه سنتور هنرجو را کوک می کنند. جدای از مسئله ی حمل و نقل این ساز که برای همه و بیشتر برای نو جوانان کمی مشکل است حمل و نقل ساز از منزل شاگرد به محل تدریس و باالعکس در فصل گرما و سرما (که تأ ثیر مستقیم و منفی بر کوک ساز دارد) و با توجه به تجربه ی کمی که هنرجویان در رابطه با چگونگی حمل ساز در شرایط کاملا بهینه را دارند زحمت کوک معلم را تا حدی بی اثر می کند.
می دانیم بنا بر قابلیت این ساز (و البته اکثر سازها) مدت زمانی که این ساز کاملا کوک می ماند با نظر به مطالب فوق الذکر مدت کمی است و معمولا ذر طی مدت دو ، سه یا چهار روز ۲۰ الی ۵۰ در صدِ کوک سنتور خالی می شود ( البته کیفیت سنتور نیز در زمان و درصدِ بالا تأثیر مستقیم دارد ولی از آنجائیکه ۹۰ درصدِ هنرجویان از سنتور مشقی استفاده می کنند با این فرض ماندگاریِ کوکِ سنتور به حداقل زمان ممکن کاهش پیدا می کند)
با احتساب این امر نتیجتا در مدت آن یک ماه هنرجو تنها فقط چند روز با سنتور کوک شده تمرین می کند و مابقی تمرینات او همه با ساز ناکوک انجام می پذیرد. با توجه به مطالب فوق بی دلیل نیست که گوشِ هنرجویانِ سنتور به مراتب دیرتر از هنرجویانِ سازهای دیگر پرورش می یابد و تا مدتهایِ مدید قادر نخواهند بود صدایِ اصلی و دقیقِ نتها را تشخیص دهند.
کم نیستند هنرجویانِ سنتوری که بعد از گذشتِ ۵ ، ۶ ، یا ۷ سال هنوز قابلیت کوکِ صحیح و دقیقِ سازِ خود را ندارند مگر عده ای قلیل که با پشتکار و علاقه سعی می کنند در همان سالهایِ اولیه مشکلِ خود را با کوکِ ساز تا اندازه ای حل کنند.
تنها دلیلی که هنرجویان سنتور از دستگاه شور شروع به آموختن می کنند و اغلب تا چند سال در همان کوک باقی می مانند مشکلات کوک این ساز برای تغییر از دستگاهی به دستگاهی دیگر برای نواختن آهنگهای متنوع دیگر می باشد. البته انتخاب دستگاه شور که وسیع ترین دستگاه ایرانی است با توجه به این محدودیت درست به نظر می رسد.
این یکنواختی گاهی باعث خستگی استاد و گاه شاگرد می شود و در بعضی موارد باعث سوء تفاهم از جانب شاگردان می شود که فکر می کنند بسیاری از آهنگها را نمی توان با سنتور اجرا کرد یا برای نواختن آهنگهای جدید باید از خوانِ کوکِ سنتور عبور کنند و حتا در صورت موفقیت دیگر قادر نخواهند بود قطعات و آموخته های قبلی خود را مرور کنند یا باید بپذیرند که دائما باید دست به کلید (وسیله کوک سنتور) و آماده ی کوک ساز باشند تا آن قطعه ای که می خواهند بنوازند.
در غیر این صورت این تصور پیش می آید که برای هر بار کوک در دستگاه جدید باید ساز خود را به کلاس برده تا استاد آنرا کوک کند. شاید از همین جا فکر داشتن سنتورِ دیگری به عنوان سنتور دوم و تحمل بار هزینه ی اضافی برای خرید آن به ذهنِ هنرجویان خطور کند. به طور یقین عاقلانه تر آن است که سنتور دوم به مراتب باید بهتر از اولی باشد و متعاقب آن کنار گذاشتن هزینه ای چند برابر دفعه ی اول جهت تهیه ی ساز دوم را می طلبد.
گمان اینکه هر هنرجویِ سنتور باید حداقل دو ساز داشته باشد تا بتواند آهنگهای متنوعتری را درس بگیرد و بنوازد ممکن است دلیل بر کناره گیری زود هنگام شاگردان از ادامه ی تعلیم این ساز گردد. مجموعه ی این عوامل می تواند موجب ایجاد یک تأثیر نامطلوب و منفی روی روحیه ی هنرجویان را داشته باشد.
چند راه برای حل این مسئله تا حد قابل قبولی وجود دارد.
منبع : گفتگوی هارمونیک
مقداد علی بخشی هستم. موسیقی دان، برنامه نویس، متخصص هوش مصنوعی، علم داده، متخصص بلاکچین و توسعه دهنده ربات های هوشمند.
دانش آموخته مقطع ارشد و دکتری دانشکده فنی دانشگاه تهران هستم. با سابقه تدریس درس برنامه نویسی در دانشگاه (پردیس بین الملل کیش دانشگاه تهران)