در قسمت های گذشته به بحث درباره این تکنیک در آثار آهنگسازان سنتور از جمله ابوالحسن صبا، فرامرز پایور، پرویز مشکاتیان، اردوان کامکار و … پرداختیم؛ در این قسمت به قطعه دیگری از ساخته های حبیب سماعی توجه کنید که در آن باز هم از دومضراب چپ استفاده شده است. این قطعه چهارمضراب ابوعطا است که در کتاب دوم ردیف های سنتور ابوالحسن صبا منتشر شده است. (توجه کنید که نت این قطعه برای دوره مقدماتی سنتور نوشته شده است)
با توجه به اینکه در گذشته کتابی تحت عنوان متد و آموزش دوره مقدماتی برای ساز های ایرانی موجود نبود، لذا مدرسان موسیقی از همان ابتدا با آموزش ردیف به سراغ هنرجویان می رفتند.
برای همین ردیف های سنتور ابوالحسن صبا به عنوان کتاب های مقدماتی سنتور در چند مرحله آموخته می شد.
بعدها به همت هنرمندانی چون حسین صبا و فرامرز پایور شاهد چاپ و نشر کتاب های مقدماتی تر آموزشی، مانند خودآموز سنتور و دستور سنتور بودیم.
اجرای چهارمضراب ابوعطا ساخته حبیب سماعی توجه کنید
بررسی دومضراب چپ در آثار رضا شفیعیان
در این قسمت به چند مثال کوتاه از آثار رضا شفیعیان توجه می کنیم که به مانند آثار قدیم سنتور نوازی از دست چپ برای اجرای ریزه کارها و تزئینات ملودیک استفاده شده است.
اکنون به قسمتی از چهار مضراب ابوعطا ساخته رضا شفیعیان توجه کنید. در ابتدا این قطعه به صورت ساده و سپس به صورت اصلی اجرا خواهد شد.
حالا به قسمتی از چهارمضراب داد بیات ترک شفیعیان توجه کنید که در این جا نیز از دست چپ برای اجرای تزئینات و ریزه کاری های ملودیک استفاده شده است.
به قسمتی از چهارمضراب داد بیات ترک شفیعیان توجه کنید
حالا به قسمتی از چهار مضراب بیات ترک در گلچین دو اثر رضا شفیعیان توجه کنید. این تکنیک بیشتر در جمله بندی های آثار رضا شفیعیان به خصوص جملات آوازی استفاده می شود و در اجراهای سایر هنرمندان معاصر کمتر مشاهده می شود. البته اجرای ساده تر این تکنیک در جمله بندی های آوازی رضا ورزنده مشاهده می شود.
به قسمتی از چهار مضراب بیات ترک در گلچین دو اثر رضا شفیعیان توجه کنید
در مبحث بعدی می خواهیم مقایسه ای داشته باشیم در نوشتار مضراب پاملخی و دومضراب چپ و تفاوت های اجرایی آن.
در ابتدا به پاساژ انتهایی چهارمضراب ابوعطا ساخته رضا شفیعیان توجه کنید که به دو صورت نوشته و اجرا شده است.
ابتدا به نت و اجرای این پاساژ به صورت پاملخی توجه کنید.
حالا به نت و اجرای همین پاساژ به صورت دومضراب چپ توجه کنید.
حالا به نت و اجرای همین پاساژ به صورت دومضراب چپ توجه کنید.
در مقالات بعدی به ادامه این مبحث می پردازیم.
منبع : گفتگوی هارمونیک
مقداد علی بخشی هستم. موسیقی دان، برنامه نویس، متخصص هوش مصنوعی، علم داده، متخصص بلاکچین و توسعه دهنده ربات های هوشمند.
دانش آموخته مقطع ارشد و دکتری دانشکده فنی دانشگاه تهران هستم. با سابقه تدریس درس برنامه نویسی در دانشگاه (پردیس بین الملل کیش دانشگاه تهران)