گامهای پنتاتونیک از مهمترین و کاربردی ترین گامها در سبکهای راک ،بلوز و جز می باشند. به طور کلی برای شروع بداهه نوازی در سبکهای فوق شناخت کامل این گامها قدم اول می باشد. این گامها چه در گذشته و چه در حال در آثار نوازندگان بزرگی همچون اریک کلاپتون، جیمی هندریکس، استیوی ری واگن و سایر بزرگان راک و بلوز مورد استفاده قرار گرفته اند.
گام پنتاتونیک شامل 5 نت می باشد( پنتا به معنای 5 در زبان یونانی و تونیک به معنای نت). به عنوان مثال گام لا مینور پنتاتونیک شامل نتهای: لا،دو،ر،می،سل،لا می باشد که از گام لا مینور شامل: لا،سی،دو،ر،می،فا،سل،لا گرفته شده اند. یعنی دو نت فا و سی حذف شده اند.
به دلیل همین 5 نتی بودن این گام است که آنرا پنتاتونیک می نامند. بیشترین بداهه نوازیها در پوزیشن 5 دسته گیتار صورت می گیرد. در شکل زیر نحوه انگشت گذاری در پوزیشن 5 گام لا مینور پنتاتونیک را مشاهده می نمایید:
توجه داشته باشید که گام فوق از فرت پنجم (پوزیشن 5) آغاز و اجرا میشود. برای تسلط بیشتر بر این گام نتها را از سیم می بالا شروع و تا انتها اجرا کنید سپس همین مسیر را بصورت برگشت بنوازید. اگر همین نحوه انگشت گذاری را از فرت هفتم یعنی نت سی آغاز نمایید شما گام سی مینور پنتاتونیک را بدست می آورید. یعنی در این انگشت گذاری، انگشت 1 در سیمهای اول و ششم نت ریشه را به شما نشان می دهد. با توجه به اینکه گام پنتاتونیک یک گام 5 نتی است بنابراین شما می توانید این گام را به 5 شکل روی دسته گیتار اجرا نمایید.
پنج شکل انگشت گذاری گام پنتاتونیک در شکلهای زیر به شما نشان داده شده است:
همانطور که می بینید از فرت 3 تا فرت 12 می توانید گام لا مینور پنتاتونیک را اجرا نمایید. شکل انگشت گذاری در فرت 15 همانند انگشت گذار در فرت 3 می باشد یعنی دوباره اشکال فوق تکرار میشوند.
در شکلهای بالا نتهایی که به رنگ آبی نشان داده شده اند نتهای ریشه گام ( در این مثال نت لا) می باشند که باید آنها را همیشه بخاطر داشته باشید تا در هنگام بداهه نوازی بتوانید سریعا گام مورد نظرتان را اجرا نمایید. گامهای فوق را بطور مرتب تمرین کنید تا بتوانید انها را براحتی در هر جای دسته گیتار اجرا نمایید.
منبع : مرکز موسیقی سدا
مقداد علی بخشی هستم. موسیقی دان، برنامه نویس، متخصص هوش مصنوعی، علم داده، متخصص بلاکچین و توسعه دهنده ربات های هوشمند.
دانش آموخته مقطع ارشد و دکتری دانشکده فنی دانشگاه تهران هستم. با سابقه تدریس درس برنامه نویسی در دانشگاه (پردیس بین الملل کیش دانشگاه تهران)