مقام‌های کلام حقانی، پردیوری و یاری مهم‌ترین مقام‌های تنبور محسوب می‌شوند و دارای حالت روحانی و تقدس بیشتری نسبت به سایر مقام‌ها هستند. ظاهراً از لحاظ تاریخی قدمت آنها به قرن دهم تا چهاردهم میلادی می‌رسد و گفته می‌شود که اولین مقام کلام، به نام شاه خوشینی به زبان فارسی در قرن دهم میلادی سروده شده است. مقامات کلام با تنبور و آواز توسط سر کلام و گروه کلام خوان اجرا می‌شوند و اشعار آن از متون مقدس یارسان و به زبان کردی هورامی یعنی همان لهجه قدیم گوران است. گروهی از مقام‌های کلام دارای متر آزادند و حالت دعا و مناجات و عبادت دارند، مانند سید خاموشی و ته رز یاری. گروهی نیز دارای اوزان فراخ و کند هستند و سربند ثابتی دارند، یعنی یک بیت شعر که خاص آن مقام است به صورت ترجیع بند بعد از هر بیت شعر که توسط سر کلام خوانده می‌شود، توسط گروه کلام خوان همراه کف زدن تکرار می‌گردد. در بعضی از آنها ریتم تا حدی کند است که فقط سر کلام‌ها و افراد ماهر تر در گروه می‌توانند آن را حفظ کنند. این مقام‌ها حالتی عارفانه با سرور و مستی ایجاد می‌کنند، مانند تنه میری، رژیان دالاهو و بیان اویاری. گروه سوم مقام‌های کلام دارای وزن تندتر هستند که سربند ثابتی نیز دارند و به علت ریتم تندتر، حالت ذکر و سرمستی و سرور ایجاد می‌کنند. بنا به گفته طاهر یارویسی تا دوره سلطان سحاک، یعنی قرن چهاردهم میلادی، مقامات کلام محفوظ بوده و عمومیت نداشته‌اند. از آن پس، ایشان یارانش را فرا می‌خواند تا همگی از جمله خودش، تمام تجلیات خود در دوران‌های مختلف را بیان و کلام‌هایی را که در هر دوره سروده‌اند، دوباره تکرار کنند. بدین ترتیب، مقام‌های پردیوری در این برهه از زمان مدون و سینه به سینه از استاد به شاگرد و از پیر به مرید تا به امروز حفظ می‌شوند. نام مقام‌های کلام به شرح زیر است:ته رز یاری
هی لاوه (دو نمونه)
چوی وشن یار
حق حق و هو هو
سلطان دینه (دو نمونه)
هر وابوه هر وادوه
بیان اویاری
آقا یار داوو
حق داوو
هانا فریارس داوو
هوهو یار
علی علی هو هو
هی دوس
شیخ امیری
لامی و لامی
علی علی
یار داوو
هی گیان
شاه خوشینی
هی دیار دیار
ایمانم یار
دسی ویت وله
عالی گرزویش
جم نیان دوسان آویانه گیان سید محمد
طاله سواران
بله‌ها
رژیان دالاهو
یاران جم نیان
شاه میو
یار دیدکانی بنیامین پیره
سائل ای سائل
تنه میری
بابانائوسی
بابا جلیلی
سر خیوی
پیشروی پردیوری
خاصه بژنه
خیاله مسه
هی ایمان یار
هاها (دو نمونه)
خواجه غلامان
چهل تن چلانان (دو نمونه)
سید خاموشی
داوو نه کوره
حقن حقن
یاران و باطن
عابدینه
فانی فانی
غیر از فهرست بالا، مقام‌های متفاوت دیگری موجود است که عده‌ای آنها را جزو مقامات کلام می‌دانند و در جم خانه‌ها و مراسم آیینی آنها را می‌نوازند، اما با توجه به ریتم و ملودی و فواصل نغمات به کار رفته در آنها احتمال می‌رود که این مقام‌ها کمتر از یکصد سال قدمت داشته باشند.
منبع : ویکی پدیا
مقداد علی بخشی هستم. موسیقی دان، برنامه نویس، متخصص هوش مصنوعی، علم داده، متخصص بلاکچین و توسعه دهنده ربات های هوشمند.
دانش آموخته مقطع ارشد و دکتری دانشکده فنی دانشگاه تهران هستم. با سابقه تدریس درس برنامه نویسی در دانشگاه (پردیس بین الملل کیش دانشگاه تهران)