از صفحهی چهل به بعد جلد دوم بیشتر به آن چیزی پرداخته که نویسنده از پیش آن را هدف کتاب دانسته است؛ موسیقی ایرانی، آنهم از طریق ملودیهای نابش. «رنگ حربی»، کرشمهی ماهور، «زنگولهء راستپنجگاه» قطعههایی است که به شکل ساده شده از ردیف نقل شده است. در همهی موارد پیش از شروع قطعه توصیه شده با هجاهای معمولی مانند «لا» و «ها» و … وزن درست تمرین شود. به این ترتیب حالتهای اصلی بر ساس میزانبندی و نواخته شدن در گروه از بین نخواهد رفت.
در این قسمت «اتل متل توتوله» با این که ربطی به ردیف ندارد در جهت همین هدف به کار گرفته شده، چرا که وزن شعر این بازی قدیمی عمیقاً با وزن موسیقی ایرانی پیوند دارد.
قسمت آخر که باز آن را میتوان از دغدغههای آذرسینا دانست، تاکید بر شناخت و درست خواندن وزن شعر با استفاده از همان هجاهای معمولی و قابل فهم برای بچهها است. آذرسینا در اینجا شناخت خود از شعر کلاسیک ایرانی را به نمایش میگذارد.
او با چنان واژههای پیش پا افتادهای اوزان عروضی را در ذهن بچهها (که در این مرحله و شاید تا سالها بعد اصلاً نمیدانند در حال آموختن چهچیز هستند) جا میاندازد که کمتر باور کردنی است. برای معرفی هر نوع وزن پس از آوردن هجاها شعری با کلمات روزمرهی عادی میآورد تا بچهها بتوانند آن را بخوانند و بفهمند. با وجود اینکه این قسمتها برای بچهها است او فراموش نمیکند، نمونههایی از شعر شاعران قدیم بیاورد تا مربیان و شاید بچههای کنجکاوتر آن را بخوانند و بیاموزند.
از متد ارف تا چهارگاه روشی است برای آموزش موسیقی ایرانی از طریق بومی کردن یک روش آموزشی بیگانه. شاید این روش را بتوان یکی از تلاشهای انجام شده برای نگاشت ایرانی روش کارل ارف دانست. این روش هنوز کامل نیست و نیاز به آزموده شدن و افزوده شدن تجربهی دیگر کسان این حوزه دارد.
در این روش هیچ اشارهای به حد پایین سن بچههایی که میتوانند در آن شرکت کنند نشده است اما از بعضی قراین میتوان حدس زد که (بهخصوص برای قسمتهای پایانی جلد دوم) باید بچهها دستکم سواد خواندن و نوشتن داشته باشند؛ یعنی سالهای اولیهی دبستان. در ضمن مشخص نیست در آن فکری برای آموزش سازهای ایرانی (یا علاقهمندسازی) به بچهها شده یا اصلاً چنین هدفی در کار نبوده است.
همچنین این روش گرایش کلامی (یا شعری) بسیار قوی دارد؛ معلوم نیست این همه تاکید جنبههای دیگر موسیقی را مختل نکند. به نظر میآید که این کتابها را بتوان همراه دیگر کتابهای روش ارف در کلاسها برای آشناتر کردن شاگردان با موسیقی ایرانی به کار برد.
فرهنگ و آهنگ شمارهی ۲۶
منبع : گفتگوی هارمونیک
مقداد علی بخشی هستم. موسیقی دان، برنامه نویس، متخصص هوش مصنوعی، علم داده، متخصص بلاکچین و توسعه دهنده ربات های هوشمند.
دانش آموخته مقطع ارشد و دکتری دانشکده فنی دانشگاه تهران هستم. با سابقه تدریس درس برنامه نویسی در دانشگاه (پردیس بین الملل کیش دانشگاه تهران)