آیا این منظره زیبا است؟ بنظر شما بهایی که نقاش
به آسمان داده بیش از اندازه نیست؟
اگر به یک نقاشی یا منظره نگاه کلی داشته باشید، متوجه خواهید شد قسمت های مختلفی که می بینید از زوایای متفاوت با هم بالانس هستند و به نوعی به یکدیگر در زیبا سازی مجموعه
کمک می کنند … در موسیقی نیزشما می توانید به همین گونه با یک نگاه کلی، شدت و ضعف اصوات در قسمتهای مختلف یا تغییرات تمپو، خشونت یا مهربانی لحن و … را احساس کنید
و تشخیص دهید که آیا در مجموع این قطعه زیبا هست یا خیر، حتی اگر در موسیقی تخصص نداشته باشید. نگاه کلی به مجموع این صفات حسی را به شما منتقل می کند که به آن
Soundscape گفته می شود، همانند لغت Landscape که چشم انداز یک منظره است.
به بیان دیگر به منظره صوتی ای که در اثر تغییر صفات مختلف صدا در موسیقی ای که شما می نویسید یا اجرا می کنید بوجود می آید چشم انداز صوتی یا همان Soundscape گفته
می شود.
نقاشی صوتی
یک نقاش با برداشتن قلم موی خود و سایر ابزارهای نقاشی و استفاده از آنها، یک اثر هنری بنام نقاشی را خلق می کند و شما بعنوان یک نوازنده یا آهنگ ساز با استفاده از ساز خود و
انتخاب ملودی، ریتم ، نوانس و …. دقیقا” همان کار را انجام می دهید، با این تفاوت که شما یک نقاشی صوتی خلق می کنید.
با این ایده که موسیقی را به نقاشی تشبیه کنیم، می توان همواره در ذهن خود به زیبایی موسیقی و معانی قسمت های مختلف آن اندیشید و در صورت لزوم آنها را تغییر داد و یا اگر اجرای
بداهه می کنیم برای زیبا سازی بیشتر قبل از اجرا، در ذهن به آنها رسیدگی کنیم.
عوامل موثر بر زیبایی و برتری زیبایی شناسی بصری
چه چیز یک منظره را زیبا می کند؟ در مورد نقاشی یا عکاسی موضوع تا حدی ساده و قابل لمس می باشد از ترکیب متعادل رنگها، کنتراست نور استفاده طبیعی از خطوط و سطوح
و … در این مورد حتی شما با وجود آنکه ممکن است متخصص در نقاشی یا عکاسی نباشید می توانید از نقاشی یا عکس مورد نظر ایراد بگیرد و یا آنرا تحسین کنید. (یعنی دقیقا” مواردی
که احساس شما به هنگام مشاهده به شما القا می کند را بازگو کنید)
این هم یک منظره از نور می باشد اما شاید اظهار
نظر راجع به زیبایی آن در افراد متفاوت باشد.
در ارتباط با موسیقی نیز همین گونه است شما می توانید تشخیص دهید که از یک موسیقی احساس خوش آمدن می کنید یا نه؟ اما اگر بخواهند راجع به پارامترهایی که باعث خوب بودن می
شوند صحبت کنید موضوع دشوار می شود.
دلیل اصلی برتری توانایی بصری اغلب ما در تشخیص زیبایی نسبت به توانایی سمعی تجربه بیشتر حس بینایی در طول زندگی و الگو گرفتن از طبیعت می باشد. وجود مناظر زیبای
طبیعی ما را تا حد زیادی با زیبایی شناسی بصری آشنا کرده است، حال آنکه در مورد حس شنوایی اینگونه نیست. به این موارد دقت کنید :
– همانگونه که گفتیم معادل با Landscape به معنی چشم انداز یا دورنما در هنرهای بصری، در موسیقی لغتی بنام Soundscape داریم که منظره صوتی کل موسیقی را تشریح می
کند.
– نقطه، خط و سطح که از عوامل اصلی ساخت یک نقاشی می باشد را می توانید با نت در موسیقی مقایسه کنید.
– فواصل (یا زوایای) میان نقاط، خطوط و سطوح مختلف در نقاشی را می توان با همان فاصله موسیقایی مقایسه کرد و یا بزرگی و کوچکی سطوح با بزرگی و کوچکی ارزش نت ها و
…
– در ارتباط با کمیت های کیفی تر می توان سطوح صاف یا زبر و خشن در نقاشی را به جملات نرم، ملایم یا خشن تعبیر کرد و یا حتی دقیقتر به ملودی هایی که حالت استکاتو
(Staccato) یا لگاتو (Legato) دارند.
– چگالی حضور عوامل نقاشی در یک قسمت از یک منظره می تواند به وجود کم یا زیاد نت های موسیقی در قسمتی از یک قطعه تشبیه شود.
خلاصه آنکه شما می توانید موارد زیادی را برای ایجاد یک تناظر – که لزوما” یک به یک نمی باشد – میان یک چشم انداز تصویری و یک چشم انداز صوتی ایجاد کنید و با استفاده از
دانش تجربی ای که برای شناخت زیبایی یک چشم انداز تصویری دارید، قطعه موسیقی ای بسازید یا بنوازید که چشم انداز صوتی زیبایی دارد. اما چه گونه ؟ (ادامه دارد …)
منبع : گفتگوی هارمونیک
مقداد علی بخشی هستم. موسیقی دان، برنامه نویس، متخصص هوش مصنوعی، علم داده، متخصص بلاکچین و توسعه دهنده ربات های هوشمند.
دانش آموخته مقطع ارشد و دکتری دانشکده فنی دانشگاه تهران هستم. با سابقه تدریس درس برنامه نویسی در دانشگاه (پردیس بین الملل کیش دانشگاه تهران)