از گامهای مهمی که در موسیقی جز بکار برده می
شود گامی است که بنام کاسته یا Diminished معروف است. این گام بر خلاف گام ماژور
معمولی که از هفت نت تشکیل شده است از از توالی هشت نت که یکی درمیان فاصله بین
آنها پرده و نیم پرده است درست می شود. به بیان دیگر ترکیب نتهای
C-D-Eb-F-Gb-Ab-A-B-C یک گام کاسته روی پایه C
درست می کند.
دقت کنید از آنجایی که فقط هفت نت متفاوت در یک گام وجود دارد،
چنانچه نت انتهایی (اکتاو) را در نظر نگیریم در یک گام کاسته باید حتما” یکی از نت
ها تکرار شود که در شکل اول نت A یکبار در حالت عادی و یکبار با یک بمل بکار برده
شده است.
به گامی که در شکل اول مشخص شده دقت کنید، بسادگی می توان
بر روی آن آکوردهای کاسته مانند Cdim ، Ebdim ، Gbdim و …
را که همگی از یک خانواده هستند، را بدست آورد.
همچنین آکوردهایی مانند Ddim ، Fdim ، Abdim و .. که
باز همگی از یک خانواده هستند.
همانطور که می دانید آکوردهای کاسته
از چهار نت که فاصله بین آنها سوم کوچک است ساخته می شوند. فاصله سوم کوچک معادل یک
و نیم پرده است بنابراین بسادگی می توانید با اجرای همزمان یکی در میان از نتهای
گام کاسته از هر نتی آکورد کاسته مربوطه را درست کنید.
اما به دلیل آنکه فاصله میان نتهای گام بصورت مرتب یکی درمیان
پرده و نیم پرده است، در حالت کلی فقط می توان سه گام متفاوت از نوع کاسته درست
کرد. یعنی گام های کاسته بر پایه دو، دو دیز و ر. چرا که گام بعدی که بر اساس
Eb تهیه می شود معادل گام کاسته ای است که روی C بنا شود.
آکورد و گام های کاسته در موسیقی کلاسیک نیز کاربرد بسیار دارند،
نمونه بارز استفاده از آن را می توان در بریدجی که بتهوون بصورت حرکت های آرپژ
مانند در موومان اول سونات مهتاب بکار برده است، مشاهده کرد.
مقداد علی بخشی هستم. موسیقی دان، برنامه نویس، متخصص هوش مصنوعی، علم داده، متخصص بلاکچین و توسعه دهنده ربات های هوشمند.
دانش آموخته مقطع ارشد و دکتری دانشکده فنی دانشگاه تهران هستم. با سابقه تدریس درس برنامه نویسی در دانشگاه (پردیس بین الملل کیش دانشگاه تهران)