گام (scale) و رابطه آن با آوازخوانی:
گام عبارتست از تعدادی اصوات پی در پی که با فواصل معیّن وحساب شده بدنبال هم قرار می گیرند. به عبارتی ساده تر : گام از صداهای اصلی سازنده یک قطعه موسیقی که زیر وبم هایی متفاوت دارند و بترتیب از بم به زیر یا از زیر به بم مرتب شده اند، تشکیل شده است.
گام های اساسی موسیقی غرب از آغاز سده هفدهم تا آغاز سده بیستم گام های ماژور (Major scale) و مینور(Minor scale) بوده اند.گام ماژور(گام بزرگ) میان صداهای متوالی خود الگوی معینی از فاصله ها دارد که این فاصله میان اصوات متوالی یک گام غربی به دو نوع : پرده ( whole step) ـ نیم پرده (half step)یافت می شود.
نیم پرده کوچکترین فاصله ایست که بطور مرسوم در موسیقی غرب بکار رفته است ( در موسیقی ایرانی ربع پرده نیز وجود دارد).در نواختن گام« دو ماژور» فقط شستی های سفید پیانو بکار گرفته میشوند که فاصله میان نت های Me و Fa – ونت های Ci وDo نیم پرده است، به همین علت در ساز پیانو میان شستی های این نت ها شستی های سیاه (نیم پرده ای) وجود ندارد. هرگام با اولین نت تشکیل دهنده خود نامگذاری می شود(بعنوان مثال گامی که با نت Do شروع شود ، گام Do نامگذاری میشود.). پس با مبنا قرار دادن هریک از دوازده صدای محدوده یک گام، میتوان گامهای ماژور مشابهی ساخت(که دوازده گام ماژور بدست می آید).
گام مینور(گام کوچک) – مانند گام ماژور- از هفت صدای متفاوت و صدایی هشتم که تکرار صدای اول در یک اکتاو بالاتر است تشکیل می شود که با مبنا قرار دادن هریک از دوازده صدای محدوده یک گام، دوازده گام مینور بدست می آید. در گام مینور فاصله میان درجه های دوم(Re) و سوم (Me) – و درجه های پنجم(Sol) و ششم(La)نیم پرده است.
یکی از دلایل برتری موسیقی شرق نسبت به موسیقی غرب این ست که اساس موسیقی غرب بر دو نوع از گام «ماژور و مینور» استوار است که تقریبا” با دستگاه ماهور- بیات اصفهان و دستگاه همایون موسیقی ایرانی منطبق است ولی در موسیقی شرق بغیر از این دونوع گام (ماژور= ماهور، مینور= بیات اصفهان و همایون) انواع دیگری از گامها وجود دارد که دیگر دستگاهها و آوازهای موسیقی شرق را تشکیل می دهند.
منبع : negare.ir
مقداد علی بخشی هستم. موسیقی دان، برنامه نویس، متخصص هوش مصنوعی، علم داده، متخصص بلاکچین و توسعه دهنده ربات های هوشمند.
دانش آموخته مقطع ارشد و دکتری دانشکده فنی دانشگاه تهران هستم. با سابقه تدریس درس برنامه نویسی در دانشگاه (پردیس بین الملل کیش دانشگاه تهران)